Sázava to rzeka w kraju Vysočina i w Kraju Środkowoczeskim w Republice Czeskiej. Na wysokości miejscowości Najdek i Šlakhamr Sázava tworzy niewielki fragment historycznej granicy czesko-morawskiej. Odwadnia część Wyżyny Czesko-Morawskiej i północny obszar Wyżyny Środkowoczeskiej. Wodniacy i trampowie często nazywają ją Złotą Rzeką. Nieoficjalna nazwa nie jest związana z wydobyciem złota w miejscowości Jílové, ale ze złotym kolorem wody spowodowanym gliniastą glebą, co jest szczególnie widoczne u zbiegu z Wełtawą. Całkowita długość rzeki wynosi 225,9 km, z czego 208,3 km (przy dostatecznym stanie wody) można przepłynąć łodzią sportową. Powierzchnia zlewni wynosi 4350,3 km².
Przebieg rzeki
Rzeka bierze swój początek na Morawach jako Strużny Potok około 1 km na północny zachód od miejscowości Šindelný vrch na wysokości 757 m n.p.m. w północno-zachodniej części gminy Cikháj. Potok ten wraz z innymi mniejszymi strumieniami zasila staw Velké Dářko. Od ujścia Wielkiego Darka potok nazywany jest Sázavą. O jej źródło w przeszłości toczyły się spory, ponieważ źródłowy potok wypływający z Wielkiego Darka, obecnie nazywany Sázavą, pierwotnie nazywał się Polna, a obecny Stržský potok przeciwnie, w kronikach wymieniany jest jako Sázava, co ma swoje uzasadnienie hydrologiczne w większej powierzchni dorzecza i wyższym średnim przepływie u zbiegu dwóch źródłowych potoków.
Między Žďárem nad Sázavou (kilometr rzeki 208) a Přibyslavem (kilometr rzeki 184) rzeka płynie doliną o dużym nachyleniu i wartkim nurcie. Za Přibyslavem dolina otwiera się i rzeka meandruje w kierunku Havlíčkův Brod (kilometr linii 163). Charakter ten utrzymuje się aż poniżej miasta Světlá nad Sázavou (km linii 144). Tutaj dolina rzeki zwęża się i tworzy najpiękniejszy odcinek – bystrza Stvořidla (od km linii 139, długość ok. 5 km). Po kilku kilometrach rzeka zmienia się w bieg środkowy, który jest łagodny, z licznymi jazami i prawie bez prądu, nadaje się do łatwego żeglowania rekreacyjnego. Ten odcinek ma długość ponad 100 kilometrów.
Reżim wodny Sázavy
Sázava należy do potoków regionu wyżynno – nizinnego. Zimą i wiosną odprowadza ponad 60% rocznego odpływu. Maksimum osiąga od lutego do kwietnia, co jest spowodowane roztopami na Wyżynie Czesko-Morawskiej. W miesiącach letnich i jesiennych ma minimalne przepływy. W okresie od czerwca do sierpnia ulewne opady deszczu mogą spowodować wzrost poziomu.
Średni przepływ przy ujściu wynosi 25,2 m³/s. Pozbawiony jest on poboru wody pitnej dla Pragi z dorzecza Želivki (średnio 2,5 m³/s).
